استفاده از تلفن همراه در جامعه کنونی و با پیشرفت علم و فن‌آوری اجتناب ناپذیراست و نگرانی ها درباره اثرات امواج تلفن همراه بر سلامت انسان با رشد بیش از حد تلفن‌های همراه بیشتر شده است.
به گزارش ایسنا، اگرچه بعضا گزارش‌های ضد و نقیضی درباره اثرات امواج تلفن همراه و میزان جدی بودن مخاطرات آن از سوی مراکز تحقیقاتی مختلف که بعضا به سفارش شرکت‌های بزرگ سازنده تلفن همراه در این زمینه تحقیق می‌کنند، منتشر می‌شود؛ ولی به زعم اغلب کارشناسان، با توجه به ماهیت و تاثیرات شناخته شده امواج الکترومغناطیسی در طول موج‌های مختلف بر سیستم‌های بیولوژیک نمی‌توان خطرات تلفن همراه و تجهیزات مربوط به آن را انکار کرد، اگر چه نتایج چنین تحقیقاتی و انتشار آن مطمئنا برای تولیدکنندگان و شرکت‌های ارتباطاتی که منظور اقتصادی دارند، چندان خوشایند نیست!
البته از طرف دیگر، نباید این واقعیت را هم فراموش کرد که چنین خطراتی در استفاده از بسیاری از تجهیزات مثل سیستم‌های الکترونیکی و الکتریکی از تلویزیون و رایانه، اجاق‌های ماکروویو و ... با کاربری‌های روزانه گرفته تا تجهیزات پرتونگاری و پرتودرمانی و سیستم‌های رادار و دکل‌های انتقال برق هم وجود دارد که هیچ گاه مانعی برای استفاده از آنها نبوده‌اند و مهم، برخورد علمی و آگاهانه با دستاوردهای فن‌آوری‌های جدید و به حداقل رساندن خطرات و آسیب‌های اجتناب‌ناپذیری است که ممکن است در ورای فواید و کاربردهای هر محصول و دستاورد تکنولوژیک و فنی وجود داشته باشد.
در سال‌های اخیر به موازات گسترش روزافزون استفاده از تلفن همراه و توجه مراکز تحقیقاتی دنیا به این مقوله پژوهشگران ایرانی نیز در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی مختلف، تحقیقاتی را در این حوزه آغاز کرده و از ابعاد مختلف به بررسی آسیب‌های احتمالی پرتوهای الکترومغناطیسی تلفن همراه بر بافت‌های زنده و تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی آن انجام داده‌اند که از جمله آنها تحقیقاتی است که در مرکز تحقیقات بیوشیمی - بیوفیزیک دانشگاه تهران به سرپرستی دکترعلی اکبر موسوی موحدی انجام شده و نتایج جالب توجهی در زمینه اثرات میدان‌های الکترومغناطیسی خصوصا امواج تلفن همراه بر سیستم‌های زیستی در پی داشته است.
دکترعلی اکبر موسوی موحدی، استاد و پژوهشگر برجسته مرکز تحقیقات بیوشیمی - بیوفیزیک دانشگاه تهران(IBB) در گفت‌و‌گو با خبرنگار پژوهشی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) با بیان این‌که پرتوهای الکترومغناطیسی دارای استفاده‌های مثبت و منفی هستند، گفت: امواج و میدان‌های الکترومغناطیسی که در گستره وسیعی از انرژی و فرکانس‌ها با خواص متفاوت ساطع می‌شوند، نقش مثبت و منفی در زندگی جانداران و گیاهان ایفا می‌کنند. این اشعه هم در طبیعت و هم در صنعت موجود است، با این تفاوت که وجود اشعه الکترومغناطیسی در طبیعت بهینه بوده ولی باید در صنعت به صورت بهینه استفاده شود.
معاون پژوهشی سابق دانشگاه تهران از تلفن‌های همراه به عنوان یکی از پرمصرف‌ترین تجهیزات دارای امواج الکترومغناطیس یاد کرد و گفت: نقش منفی میدان‌های الکترومغناطیسی و اثرات سوء آن بر سیستم‌های زیستی به دلیل عدم دستورالعمل معین، آموزش صحیح بهره‌برداری و استفاده بهینه از سیستم‌های ارتباطی و مخابراتی به ویژه عدم آشنایی کاربران از تداخل و تزاحم‌های استفاده همزمان تلفن همراه با وسایل دیگر مانند رایانه، میکروفر، تلویزیون، استفاده از داروهای خاص یا داشتن بیماری و ... است.
این استاد بیوشیمی فیزیک تصریح کرد: اثر سوء میدان‌های الکترومغناطیسی به ویژه میدان تلفن همراه به صورت فزاینده نقش تخریبی در بدن، ارگانیسم‌ها، بافت‌ها، سلول‌ها و ماکروملکول‌های حیاتی مانند DNA، پروتیین‌ها و آنزیم‌ها خواهد داشت.
دکتر موسوی موحدی با بیان این که در حال حاضر سیستم‌های تلفن همراه دارای فرکانس 940 مگا هرتز است که به بیشتر بافت‌های بدن از جمله مغز و حتی گوشت و ماهیچه‌ها آسیب می‌زند، ابراز عقیده کرد که نباید به تلفن همراه به عنوان وسیله‌ای بی خطر نگاه کرد و هر کس هر اندازه که تمایل داشت از آن استفاده کند؛ بلکه کاربرد تلفن همراه باید همانند مصرف دارو، محدود و کنترل شده و اصلاحا دارای دوز مشخص باشد؛ به طوری که یک فرد تنها ساعاتی از روز را می‌تواند از موبایل استفاده کند و پس از آن حق استفاده دوباره از آن را نخواهد داشت.
استاد مرکز تحقیقات بیوشیمی - بیوفیزیک دانشگاه تهران تصریح کرد: مساله مهم دیگری که باید مورد توجه محققان قرار بگیرد، دوز مشخص استفاده از موبایل برای مبتلایان به بیماری‌های گوناگون است؛ مثلا، میزان استفاده از تلفن همراه در افراد دیابتی که در برابر امواج آسیب‌پذیرتر از افراد سالم هستند باید متفاوت باشد.
دکتر موسوی موحدی در ادامه با اشاره به تحقیقات پژوهشگران مرکز بیوشیمی - بیوفیزیک دانشگاه تهران در زمینه «اثرات میدان الکترو مغناطیسی تلفن همراه (940 MHz) روی هموگلوبین خون» به ایسنا گفت: در این تحقیق، امواج موبایل را به مدت 20 تا 60 دقیقه بر روی هموگلوبین عادی و بیمار تاباندیم، سپس ساختار و عملکرد مولکول هموگلوبین را که وظیفه حیاتی حمل اکسیژن از ریه به بافت‌ها را بر عهده دارد مطالعه کردیم. یافته‌های تحقیق نشان داد اندرکنش میدان الکترومغناطیسی تلفن همراه با هموگلوبین موجب تغییرات ساختاری در آن و کاهش پیوند اکسیژن با پروتیین می‌شود.
وی توضیح داد: اختلال در عملکرد هموگلوبین، موجب آزاد سازی اکسیژن بیشتر در بافت و در نهایت بروز ناهماهنگی در واکنش‌های بدن می‌شود.
این استاد بیوشیمی فیزیک تاکید کرد: اثرات سوء تغییر ساختاری هموگلوبین خون تحت تاثیر امواج تلفن همراه تنها به آزادسازی بیش از حد اکسیژن در بافت محدود نمی‌شود، بلکه بر سایر وظایف هموگلوبین هم تاثیر منفی می‌گذارد.
دکتر موسوی موحدی با اشاره به این‌که همین پدیده در بررسی اثرات امواج در بیماران تالاسمی هم مشاهده شد، تصریح کرد: در این مورد از نظر ساختار هموگلوبین، ساختمان سوم آن که عامل اصلی عملکردهای این مولکول است، دچار تغییر شد.
وی خاطرنشان کرد که به زودی این مقاله در یکی از ژورنال‌های بین‌المللی به چاپ خواهد رسید.
موسوی موحدی ادامه داد: البته پژوهش های دیگری توسط دیگر محققان صورت پذیرفته است و اثر اشعه الکترو مغناطیسی تلفن همراه روی ساختار پروتیین‌ها، آنزیم‌ها و DNA نشان داده که اشعه موبایل موجب پارگی رشته‌های DNA می‌شود و به طور کلی بحث توارث و ژن را درگیر می کند.
این استاد دانشگاه تهران در گفت‌و‌گو با ایسنا افزود: پاره شدن رشته‌های DNA بسیاری از بیماری‌ها را به دنبال دارد که یکی از مهمترین آنها بیماری سرطان است که امکان دارد این بیماری به علت درگیری DNA به نسل‌های بعدی هم منتقل شود.
وی در عین حال بر اثرات تداخل استفاده از تلفن همراه و وسایل دیگر مانند مایکروفر، کامپیوتر و همچنین مصرف داروهای مختلف را بسیار حائز اهمیت دانست، تصریح کرد: تداخل استفاده از تلفن همراه و وسایل یاد شده اثرات سوء امواج تلفن همراه را تشدید می‌کند.
دکتر موسوی موحدی با بیان این که بدترین شکل تداخل در استفاده همزمان از تلفن همراه و مایکروفر است، تصریح کرد: از سوی دیگر شرایط استفاده از تلفن همراه در اثرات آن تعیین کننده است به عنوان مثال استفاده از تلفن همراه در مکان‌های مسقف و شهرهای آلوده همانند تهران دوز خاصی را طلب می‌کند که امیدواریم با شروع تحقیقات بتوان دوز استفاده از موبایل برای هر فرد مانند زن، مرد، کودک و غیره مشخص کرد.
وی درباره محل قرار دادن تلفن همراه نیز به خبرنگار ایسنا گفت: بدترین شکل این مساله، قرار دادن تلفن کنار گوش هنگام صحبت کردن است و البته قرار دادن در کمر هم آسیب‌های جدی به دستگاه تناسلی انسان وارد می‌کند.
تلفن همراه در مواقع عدم استفاده باید بیش از یک متر با کاربر فاصله داشه باشد
دکتر موسوی موحدی با بیان این‌که تلفن همراه در مواقع عدم استفاده باید بیش از یک متر با کاربر فاصله داشه باشد، تصریح کرد: صحبت با تلفن همراه باید در فضایی باز و حداکثر به مدت یک دقیقه باشد. بهترین حالت در هنگام پیاده روی هم گذاشتن تلفن همراه داخل کیف و البته بهترین حالت ممکن خاموش کردن است!
استاد مرکز تحقیقات بیوشیمی ــ بیوفیزیک دانشگاه تهران در پایان با تاکید بر این که در صنعت باید با سرمایه‌گذاری مناسب در زمینه اثرات میدان‌های مغناطیسی روی انسان و محیط زیست تحقیق شود، ابراز امیدواری کرد که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات هم بخشی از بودجه خود را صرف تحقیقات در زمینه اثرات تلفن همراه بر سلامتی شهروندان کرده و دوز موبایل را برای هر فرد و یا بیمار تعیین کند.